سیستم رفاه حیوانات – WOAH
چتر رفاه حیوانات – رفاه واحد
تاریخچه
از زمان تاسیس سازمان جهانی بهداشت دام در سال 1924 میلادی، موضوع رفاه حیوانات و مسئولیت سازمانهای دامپزشکی کشورهای عضو همواره در تدوین مقررات این سازمان مورد تاکید بوده و به مدت بیش از یک دهه قبل در اولویت کاری سازمان جهانی بهداشت حیوانات قرار گرفته است.
بریتانیا (United kingdom) نخستین کشور در دنیاست که قوانین حمایت از حیوانات را اجرا نموده است. در این کشور، قانون پیشگیری از رفتار خشونت آمیز و نامناسب در خصوص گاو در سال 1822 تصویب گردید.
گروه کاری رفاه حیوانات OIE در هفتادمین مجمع عمومی OIE در ماه مه سال 2002 افتتاح شد و اولین توصیه های گروه کاری ، یک سال پس از آن به تصویب رسید و براین اساس، اصول راهبردی OIE در خصوص رفاه حیوانات، در سال 2004 در کتاب قوانین و مقررات بهداشتی حیوانات خشکی زی گنجانده شد.
در همین سال 2004 نخستین کنفرانس جهانی رفاه حیوانات در پاریس نیز برگزار شد که هدف آن کمک به کشورهای عضو برای اجرای مقررات با در نظر گرفتن اختلافات فرهنگی و اقتصادی مناطق و کشورهای مختلف دنیاست. علاوه بر سازمان های دامپزشکی کشورهای عضو OIE ،پرورش دهندگان دام و فعالان بخش های مختلف تولید گوشت و فراورده های گوشتی ، دست اندرکاران دامپزشکی و سازمان های بین المللی غیر دولتی (NGO ها) فعال در زمینه رفاه حیوانات، مورد نظر این کنفرانس بودند.
استانداردهای پنجگانه رفاه حیوانات به عنوان نخستین استانداردهای بین المللی در سال 2005 و پس از تصویب در مجمع جهانی، در فصل هفتم نظام‌نامه سازمان جهانی بهداشت حیوانات (OIE) افزوده شد. این فصل شامل پنج بخش کلی نقل و انتقال حیوانات از طریق زمین، دریا و هوا، کشتار دام برای مصارف انسانی و یا کنترل بیماری‌ها بود.
رفاه حیوانات و دامپزشکی
در دامپزشکی رفاه حیوانات بعنوان یکی از عوامل مهم پیشگیری از بیماریهاست. علاوه بر این محور چهارم از آزادی های پنجگانه یعنی آزادی از درد ، جراحت و بیماری از وظایف تخصصی دامپزشکان است. اصل 3 از اصول هفتگانه رفاه حیوانات در خصوص حیوانات آزمایشگاهی نیز در ارتباط مستقیم با دامپزشکان و پزشکان است. گرچه با توجه به اصل 4 یعنی یکپارچگی همه عوامل رفاه حیوانات و با توجه به محوریت سازمان جهانی بهداشت حیوانات مسئولیت دامپزشکان در خصوص رفاه حیوانات مسئولیت محوری خواهد بود. شاید به همین علت است که در تمام کشورها سازمان ذیصلاح در زمینه رفاه حیوانات سازمانهای دامپزشکی یا سرویس دولتی دامپزشکی است.
دامپزشکان قسم یاد می کنند که در جریان درمان حیوانات به رفاه حیوانات نیز توجه دقیق داشته باشند. توجه به رفاه حیوانات از موارد رعایت اخلاق دامپزشکی است.[1]
از سوی دیگر با نگاه به بخشهای مختلف نظام نامه بهداشت حیوانات ، به رابطه تنگاتنگ مسئولین سلامت حیوانات یعنی دامپزشکان و رفاه حیوانات بیشتر پی خواهیم برد.
در بند الف – دامپزشکی در تمام مراحل پیش از حمل ، حمل و نقل و قرنطینه پس از حمل نقش مستقیم در نظارت بر رفاه و سلامت حیوانات دارد و مسئول صدور تمامی مجوزهای مربوطه است. در بند ب روشهای مشفقانه کشتار حیوانات همگی روشهایی است که به تخصص دامپزشک نیاز دارد. در بند ج در کنترل سلامت جسمی و روحی دام کشتاری و سلامت و کیفیت فرآورده ها ، بخصوص گوشت نقش مستقیم دارد. سلامت روحی و جسمی حیوانات در دوره پرورش توسط دامپزشک به طور دوره ای کنترل می شود و عدم رفاه حیوان بعنوان یکی از عوامل مهم بیماری از دید دامپزشکان مخفی نمی ماند. در بند ه – تقریباً تمامی آزمایشات ، تحقیقات دارویی و حتی پزشکی بر روی حیوانات انجام می شود و سرم و واکسن سازی یا توسط دامپزشکان انجام می شود و یا با همراهی ایشان انجام می شود. بند و – مسئولیت کنترل جمعیت سگهای بدون صاحب با دامپزشکان است و معدوم کردن بخشی از آنها در واقع جزو سرویسهای دامپزشکی است. در بند ز – معمولاً حوادث پزشکی و بیولوژیک بین انسان و دام مشترک هستند و لذا در اغلب تبمهای بحران هر دو تخصص پزشکی و دامپزشکی در کنار هم فعالیت می کنند. در این موارد معمولا مسئولیت رفاه حیوانات نیز با دامپزشکان است. در خصوص بند ح – حیوانات کار معمولاً آسیب پذیرترین هستند و توجه کنید عامل اصلی ایجاد مشکل برای این حیوانات نقصان رفاه هست و لذا توجه به رفاه حیوانات کار می تواند از بروز بسیاری از مشکلات و بیماریهایشان پیشگیری کند.
دامپزشک متخصص رفاه حیوانات مسئولیتهای ویژه ای خواهد پذیرفت و در قالب آن مسئولیت ها وظایف گوناگونی را به عهده خواهند گرفت[2]. برای این منظور همه آنها باید جوری آموزش ببینند که در هر کدام از مسئولیت ها قادر به انجام مقدمات زیر باشند.
- تعیین موقعیت هایی که رفاه حیوانات مخاطره آمیز است.
- ارزیابی و تعیین بهترین لیست عملیاتی که در آن موقعیت خاص مناسب است.
- نوشتن گزارشی که نشان می دهد چطور می توانیم شرایط را بهتر کنیم یا کنترل کند
- با انجام مقدمات فوق فعالیت را به انجام رساند.
متخصصین رفاه حیوانات باید در هر شرایطی آماده آموزش عمومی رفاه حیوانات و مراقبت از حیوانات – در سلامت ، پیش و پس از درمان- برای ذینفعان و مردم باشد.
مسئولیت های دامپزشک متخصص رفاه حیوانات
دامپزشک متخصص رفاه حیوانات در کل مسئولیت راهبری رفاه حیوانات را در همه ساختارهای مرتبط با حیوانات دارد. برخی مسئولیت های تخصصی این حرفه به شرح ذیل است.
- دامپزشک مجری قانون رفاه حیوانات (ضابط قضایی یا کارشناس رسمی) : تأمین شواهد برای دادگاه در خصوص ستم به حیوان یا عدم رعایت قوانین و ضوابط رفاه
- دامپزشک مسئول حیات وحش (پارک رنجر) : جمع آوری شواهد شکار یا تله گذاری غیر قانونی (با بررسی آسیب به حیوان) – انجام یا نظارت بر ارائه خدمات دامپزشکی به حیوان آسیب دیده
- دامپزشک مزارع : نظارت بر خطرات بیماری زا یا آسیب رسان یا استرس زا در محیط مزارع پرورش (پیشگیری دامپزشکی) – ارائه درست یا نظارت بر ارائه صحیح خدمات دامپزشکی –
- دامپزشک کشتارگاه : نظارت بر کشتار مشفقانه- نظارت بر عدم وجود عوامل استرس زا در جریان کشتار
منابع:
- «عکس / سوگندنامه دامپزشکی». www.hakimemehr.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۹.
- “Pet Care – What Is a Veterinary Animal Welfare Specialist?”. WagWalking (به English). Retrieved 2020-03-29